ΟΠΤΙΚΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ

Οπτικό τηλεσκόπιο λέγεται το τηλεσκόπιο εκείνο δια του οποίου αυξάνεται το φαινόμενο μέγεθος αντικειμένων που βρίσκονται μακριά. Συγκεκριμένα είναι μία οπτική διάταξη για τη συλλογή και εστίαση της ορατής ακτινοβολίας, μέσω της οποίας επιχειρείται η παρατήρηση μακρινών αντικειμένων και κυρίως ουράνιων σωμάτων.

ΤΥΠΟΙ

Ανάλογα με τον τύπο του συγκλίνοντος αντικειμενικού συστήματος που κατασκευάζονται τα τηλεσκόπια διακρίνονται αυτά σε τρεις βασικούς τύπους οπτικών τηλεσκοπίων σε αντίθεση με τα ραδιοτηλεσκόπια που ανήκουν μεν στα αστρονομικά όργανα αλλά όχι στα οπτικά:

Γ. Καταδιοπτρικά τηλεσκόπια

Τέλος τα καταδιοπτρικά τηλεσκόπια, είναι αυτά τα οποία χρησιμοποιούν τόσο φακούς όσο και κάτοπτρα, δηλαδή συγκερασμός των παραπάνω δύο κατηγοριών Α και Β, (τα τηλεσκόπια τύπου Maksutov και τα τηλεσκόπια Σμιντ (Schmidt telescopes ή Schmidt cameras) είναι τα πιο διαδεδομένα καταδιοπτρικά τηλεσκόπια).

Διοπτρικά τηλεσκόπια

Το διοπτρικό τηλεσκόπιο είναι ένας μεταλλικός σωλήνας στο ένα άκρο του οποίου προσαρμόζεται ο καλούμενος αντικειμενικός φακός που στρέφεται προς το σκόπευση αντικείμενο, λέγεται και αντοφθάλμιος φακός επειδή βρίσκεται στο αντίθετο σημείου του προσοφθάλμιου άκρου του σωλήνα. Ο αντικειμενικός φακός συλλέγει τις εκπεμπόμενες από το παρατηρούμενο σώμα φωτεινές ακτίνες και τις συγκεντρώνει στην εστία που βρίσκεται προς το μέρος του οφθαλμού κοντά στην άκρη του σωλήνα.

Κοντά λοιπόν στην εστία του τηλεσκοπίου προσαρμόζεται το καλούμενο προσοφθάλμιο που είναι ένας μικρότερος σωλήνας που φέρει και στα δύο άκρα του από ένα φακό. Από κοινού το σύστημα αυτό των δύο φακών λειτουργεί όπως το μικροσκόπιο που μεγεθύνει το σχηματιζόμενο στην εστία είδωλο του αντικειμένου. Το προσοφθάλμιο έχει την δυνατότητα να ολισθαίνει μέσα στον σωλήνα του τηλεσκοπίου, με ειδικό κοχλία, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η σαφήνεια του μεγεθυνόμενου ειδώλου.

Τα διοπτρικά τηλεσκόπια, είναι αυτά τα οποία χρησιμοποιούν συγκλίνοντα φακό για τη συλλογή του φωτός. Τα διοπτρικά αυτά τηλεσκόπια διακρίνονται σε:

α) Ολλανδικές διόπτρες ή διόπτρες Γαλιλαίου και

β) Αστρονομικές διόπτρες ή διόπτρες Κέπλερ.

2) Οι αστρονομικές διόπτρες και

3) Το τηλεσκόπιο αντικειμενικού συστήματος ή και Διοπτρικό καλούμενο.

B. Κατοπτρικά τηλεσκόπια

Κατοπτρικά τηλεσκόπια, λέγονται εκείνα τα οποία χρησιμοποιούν κοίλο κάτοπτρο για τη συλλογή του φωτός και ένα μικρό δευτερεύον κάτοπτρο για την ανάκλαση του φωτός στο προσοφθάλμιο φακό

Κατοπτρικά τηλεσκόπια

Το κατοπτρικό τηλεσκόπιο δεν έχει «αντικειμενικό φακό». Αντ΄ αυτού χρησιμοποιείται κάτοπτρο μεταλλικό ή γυάλινο κοίλο με επιφάνεια προβολική. Οι ακτίνες αντικειμένου που προσπίπτουν σ΄ αυτό ανακλώνται και συγκεντρώνονται στην εστία του κατόπτρου όπου και παρατίθεται προσοφθάλμιο που μεγενθύνει το είδωλο όπως και στα διοπτρικά τηλεσκόπια. Προς γενικότερη διάκριση τα τηλεσκόπια αυτά ονομάζονται κατοπτρικά επειδή ακριβώς το αντικειμενικό σύστημά τους είναι κατοπτρικό. Διακρίνονται τριών ειδών κατοπτρικά τηλεσκόπια

Τα κατοπτρικά τηλεσκόπια πλεονεκτούν των διοπτρικών στα εξής:

κατασκευάζονται ευκολότερα. Αντιμετωπίζεται η επεξεργασία μιας μόνο επιφάνειας, της κοίλης του κατόπτρου σε αντίθεση με ένα σύνθετο αντικειμενικό φακό στον οποίο πρέπει να επεξεργαστούν 4 επιφάνειες. Συνεπώς είναι φθηνότεροι,

είναι δυνατή η κατασκευή τέτοιων κατόπτρων μεγάλης διαμέτρου όπως εκείνο του Αστεροσκοπείου Πάλομαρ των 5 μέτρων σε αντίθεση με τους αντικειμενικούς φακούς των οποίων οι διαστάσεις δεν μπορούν να είναι τόσο μεγάλες,

είναι τελείως αχρωματικά. Τα κάτοπτρά τους απλά ανακλούν τις ακτίνες χωρίς να τις διαθλούν.

Τα διοπτρικά τηλεσκόπια παρά ταύτα υπερτερούν των κατοπτρικών στα εξής:

είναι φωτεινότερα,

παρέχουν μεγάλη ευκρίνεια των ειδώλων,

δεν παρουσιάζουν ανάγκη επαργύρωσης, που επιβάλλεται να γίνεται στα κάτοπτρα κατά συχνά διαστήματα και η επιτυχία της οποίας παρουσιάζει πολλές δυσκολίες. Συνέπεια των λόγων αυτών είναι να προτιμώνται τα διοπτρικά.

Καταδιοπτρικά τηλεσκόπια

Στα σύγχρονα τηλεσκόπια ο «αντικειμενκός φακός» είναι σύνθετος. Αυτός συνίσταται από δύο φακούς ενός αμφίκυρτου και ενός κοιλόκυρτου, σε διάταξη τέτοια που η μία των κυρτών επιφανειών του πρώτου να εφαρμόζει στο κοίλη επιφάνεια του δεύτερου. Έτσι οι δύο αυτοί φακοί συνιστούν ένα φακό σύνθετο από διαφορετικό όμως υλικό. Εξ αυτών ο ένας κατασκευάζεται από στεφσνύαλο και ο άλλος από πυριτύαλο. Αυτό έχει ως συνέπεια τον πλήρη αχρωματισμό των ειδώλων. Ο χρωματισμός των ειδώλων προέρχεται κατά βάση από την ανάλυση του φωτός από τους φακούς.

Ο παραπάνω όμως συνδυασμός των δύο φακών από διαφορετική ύλη με διαφορετικό δείκτη διάθλασης εξουδετερώνει σχεδόν εντελώς τους «ιριδισμούς» και παρέχει είδωλα άχρωμα.

Καταδιοπτρικά τηλεσκόπια

Τα καταδιοπτρικά τηλεσκόπια, είναι αυτά τα οποία χρησιμοποιούν τόσο φακούς όσο και κάτοπτρα, δηλαδή συγκερασμός των παραπάνω δύο κατηγοριών Α και Β, (τα τηλεσκόπια τύπου Maksutov και τα τηλεσκόπια Σμιντ (Schmidt telescopes ή Schmidt cameras) είναι τα πιο διαδεδομένα καταδιοπτρικά τηλεσκόπια).