ΟΙ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ

Βιργινία Σκοτίδα και Χρυσούλα Τζελέπη

Η απόσταση της σελήνης από τη γη κυμαίνεται από 356.400 χμ έως 406.700 χμ. Περιστρέφεται στον ελαφρώς κεκλιμένο άξονα του σε 27 ημέρες 7 ώρες και 43 λεπτά, ακριβώς στον ίδιο χρόνο που διαρκεί η τροχιακή περιφορά της γύρω από τη γη. Αυτός ο συντονισμός είναι και ο λόγος που από τη γη βλέπουμε πάντα την ίδια όψη της, κάτι που οφείλεται στην βαρυτική έλξη από τη γη. Όμως η πλευρά που βλέπουμε αλλάζει ελαφρώς στα όρια της ως αποτέλεσμα αρκετών φαινομένων π.χ της λίκνισης    ή μετάπτωσης και κατά συνέπεια ορατό στη γη είναι το 59% της επιφάνειας της.

Η τροχιά της Σελήνης

 

Η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη γη με την ίδια φορά που η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο. Η τροχιά είναι ελλειπτική με τον ήλιο στην μία εστία της. Περίγειο έχουμε όταν η σελήνη είναι το κοντινότερο σημείο με τη γη (363,104 χμ) ενώ απόγειο όταν είναι στο μακρύτερο (405,696 χμ). Σαν αποτέλεσμα η σελήνη εμφανίζεται περίπου 11% μεγαλύτερη στο περίγειο από ότι στο απόγειο.

Η αστρική περίοδος, δηλαδή ο χρόνος που περιφοράς σε σχέση με τα μακρινά άστρα, είναι 27,321 μέρες. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται αστρικός μήνας. Η περίοδος των φάσεων, δηλαδή ο χρόνος που χρειάζεται η Σελήνη να γυρίσει στο ίδιο σημείο σε σχέση με τον Ήλιο όπως παρατηρείται από τη Γη, είναι 29,530 μέρες. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας. Κάθε μέρα η Σελήνη κινείται από την Α προς τη Δ σαν αποτέλεσμα της περιστροφής της Γης, Κινείται 13,19ο Ανατολικά σε σχέση με το υπόβαθρο των άστρων. Δηλαδή σε δύο συνεχόμενα βράδια την ίδια ώρα η Σελήνη θα βρίσκεται 13ο ανατολικότερα και για να βρεθεί στο ίδιο σημείο με το προηγούμενο βράδυ θα χρειαστεί 52’ επιπλέον.

Ταλάντωση Σελήνης

Βλέπουμε πάντα την ίδια πλευρά της Σελήνης αλλά λόγω ταλαντώσεων της μπορούμε να δούμε όχι μόνο το 50% αλλά μέχρι και 59% της επιφάνειάς της.

 

Α) Ημερήσια ταλάντωση

Όσο περιστρέφεται η Γη η θέα της Σελήνης αλλάζει. Άλλη εικόνα βλέπει ένα παρατηρητής όταν ανατέλει η Σελήνη και άλλη όταν δύει. Στην 1η περίπτωση λίγο ανατολικότερα και στη 2η δυτικότερα.

Β) Διαμήκης ταλάντωση

Η Σελήνη γυρνά σε ελλειπτική τροχιά με όχι σταθερή ταχύτητα. Αλλά η Σελήνη περιστρέφεται (γύρω από τον εαυτό της) με σταθερή ταχύτητα. Έτσι όταν επιταχύνει μπορούμε να δούμε λίγο από το πίσω μέρος της ενώ όταν επιβραδύνει λίγο από το μπροστινό.

Γ) Κάθετη ταλάντωση

Το επίπεδο περιφοράς της Σελήνη κάνει γωνία 5,2ο με το επίπεδο της εκλειπτικής. Έτσι κάποιες στιγμές μπορούμε να δούμε πέρα από το Ν πόλο (ο Β είναι κρυμμένος) και άλλες πέρα από το Β πόλο (ο Ν είναι κρυμμένος)